Merkez Bankası'nın tüketici kredilerini de menkul kıymet kapsamına aldığı 10 Mart'tan bu yana tüketici kredisi faizleri yönünü yukarıya çevirdi. Merkez Bankası ardından yaptığı düzenleme ile 70 bin lira altındaki ihtiyaç kredilerini menkul kıymet zorunluluğu dışında bıraksa da ihtiyaç kredilerine getirilen faiz üst sınırı tersi bir sonuç oluşturdu. Bunun en büyük nedeni TL mevduat faizlerinin daha hızlı yükselmesi. Hem TL mevduat oranı hem de mart sonu getirilen TL dönüşüm oranı hedeflerini tutturmaya çalışan bankacılık sektörü mevduat faizlerini yukarıya çekerken ihtiyaç kredisinde ise zarara uğramamak ve arzı düşürmek için ihtiyaç kredi faizlerini de yükseltti. 10 Mart öncesi özel ve yabancı mevduat bankalarında aylık yüzde 2,76 yıllık basit faiz oranı olarak yüzde 33,12 seviyesinde olan ihtiyaç kredi faizleri seçimin ikinci turu öncesinde aylık yüzde 5 ve üzerine çıktı. Böylece yaklaşık 2.5 ayda ihtiyaç kredi faizi yıllık hesaplamada 26.5 puan birden fırladı.
Mayısta 12 puan birden yükseldi
Seçimlerin ilk turunun kazananın olmamasıyla geride kalması ve seçim belirsizliğinin devam etmesi nedeniyle 14 Mayıs sonrasında ihtiyaç kredi faizleri daha hızlı yükseldi. İkinci turun yapılacağı 28 Mayıs öncesinde de yükseliş devam etti. 14 Mayıs öncesi özel ve yabancı mevduat bankaları ortalama aylık yüzde 3,99 yıllık basit faiz olarak yüzde 47,88 seviyesinde ihtiyaç kredisi kullandırırken 15 Mayıs'ta bunu aylık yüzde 4,49'a ardından bu hafta başında da yüzde 4,99'a çıkardı. Ancak bazı bankalarda bu oranlar yüzde 6'ya kadar yükseldi. Bu hesaplamaya göre mayıs başından 22 Mayıs'a kadar ihtiyaç kredi faizinde 12 puan yükseliş yaşandı ve yıllık basit faiz yüzde 59,88'e kadar ulaştı.
Yılbaşında ise henüz ihtiyaç kredi faizlerinde menkul kıymet uygulaması yokken özel ve yabancı mevduat bankaları aylık yüzde 2,69 yıllık basit faizde yüzde 32,28 seviyesinde ihtiyaç kredisi kullandırıyordu. 22 Mayıs haftası itibariyle yüzde 59,88'e dayanan yıllık basit faiz göz önüne alındığında yılbaşından bu yana ihtiyaç kredisi faizindeki artış 27.6 puan oldu.
Bankacılık sektörü kaynakları TL mevduat faizindeki yükseliş nedeniyle net faiz gelirinin negatif olduğunu belirtirken ihtiyaç kredisi faizinde artışın bundan da kaynaklandığını kaydetti. İhtiyaç kredi faizini bilançolarda çok sıkıntı yaratmayacak bir seviyeye çekilmesinin menkul kıymet zorunluluğuyla karşı karşıya kalınsa bile gerekli olduğunu dile getiren bankacılık sektörü kaynakları kredi iştahının ise zaten oldukça düşük seviyelerde bulunduğuna da dikkat çekti.
Kamu bankalarında faiz daha düşük
Kamu mevduat bankalarında ise ihtiyaç kredi faizleri daha düşük oranlarda bulunuyor. Bir kamu bankacılık kaynağı genellikle 70 bin lira altında kredi kullandırımı yaptıklarına dikkat çekerken faiz oranının ise yüzde 2'nin altında bulunduğuna işaret etti. Bazı kamu mevduat bankalarında ise müşterilere tanımlanan ihtiyaç kredi limitleri düşürüldü. Kamu mevduat bankalarında aylık yüzde 1,69-1,94 oranları yıllık basit faizde ise yüzde 20,28-23,28 arasında ihtiyaç kredisi kullandırımı yapılıyor. Kamu mevduat bankaları 10 Mart sonrasında 70 bin TL altındaki büyüklükteki ihtiyaç kredi faizlerinde bir değişim yapmadı. Kamu mevduat bankası sektörü kaynakları özellikle seçim öncesinde faiz oranlarında bir yükseliş yaşanmasını beklemediğini vurguladı.
Şebnem TURHAN